در باورهای ایرانی مادینه دیوی به نام «بختک» وجود دارد. «بختک» در شب، هنگامی که انسان نزارترین حالت خود را سپری می‌کند، پدیدار می‌شود. او موجودی است عظیم و مهیب با پیکری به سیاهی قیر یا به شکل خرسی ناپیداست که صورت جسمانی ندارد.

این دیو مانند سایه یا شبح بالای بستر انسان ظاهر می‌شود و بدن نخراشیده و نتراشیده‌ی خود را روی خفتگان می‌اندازد. آدمیان زیر بدن سنگین بختک احساس خفگی می‌کنند و نه می‌توانند فریادی بزنند و نه کمکی بخواهند. آنان تنها با دهانی بسته و بهت‌زده گرفتار چنگال بختک می‌شوند. در باور مردم، تنها راه رهایی از «بختک»، گرفتن بینی اوست که این باور نیز از داستانی عامیانه برگرفته شده است.

بر اساس این افسانه، مردی پس از دست‌یافتن به آب حیات، مُشکی از آن پر کرد و بر شاخه‌ی درختی آویخت. کلاغی مُشک را سوراخ کرد و «بختک» مشتی از آب حیات نوشید. ناگهان بقیه آب مُشک بر زمین ریخت و هنگامی که مرد متوجه شد، بینی «بختک» را به جرم نوشیدن آب حیات برید. «بختک» نیز از خاک آغشته با آب زندگانی یک بینی گِلی برای خود ساخت. ازآن‌پس در میان مردم معروف شد که «بختک» از گرفتن و کنده‌شدن بینی‌اش بیم دارد. در برخی از منابع ذکر شده، نام این داستان «اسکندر و آب حیات» است.

نگارش: مهرنوش خلیلی

Bakhtak Is a name given to a supernatural creature, typically associated with sleep paralysis, referred to in the West as Night Hag. “It is a phenomenon during which a person feels the presence of a supernatural malevolent being which immobilizes the person as if sitting on their chest or the foot of their bed.”

The visual descriptions differ from culture to culture or even from person to person who claims to have seen this creature. But commonly seen as a small, heavy being with sharp teeth, skin of tar, and a nose of clay.

Compare with ‘Night Hag’

Visual Description

پیكری‌ سیاه‌ و از قیر

به سان‌ سیاهی همچون خرسی ناپیدا

بینی‌گِلی

در فرهنگ‌ عامۀ برخی از مناطق‌ ایران‌، بختك‌ گلوبندی‌ دارد كه‌ آن‌ را بر درختی، یا میخی، یا ناودانی می‌آویزد

Compare With

Related Creatures

References

بختک | دانشنامه فرهنگ مردم ایران | مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی

بختک - ویکی فقه