-by Reyhane Mohammadi

*AI-generated image of a city suspended in air*

Overview
Hankana is the name of a fort built by Afrāsiāb, the Turanian King. It appears in the texts discussed below, that the structure is described as very tall, made of Iron, and unusually lit.

It is said that Afrāsiāb, longed for attaining Farrah (blessing/glory), and as a result, put himself into the holy sea of Farakhkert. in his endevour, he made this castle and sacrificed one hundred horses, one thousand cows, and ten thousand sheep. With all he did, he was still not able to attain the “Glory” of kingship.

افراسیاب پادشاه تورانی است که در آرزوی دست یافتن به فر ایزدی سه بار خود را به دریای فراخکرت انداخت و هربار با شکست مواجه شد. او دژی آهنین به نام هنکن در ثلث/میانه‌ی زمین به وسیله‌ی جادو ساخت که در آنجا صد اسب و هزار گاو و ده هزار گوسفند برای به دست آوردن فر قربانی کرد. بنا بر برخی روایات این قلعه در «بغ‌گِر» یعنی کوه خدایان قرار داشته است. برخی معتقدند که این قلعه همان غاری است که افراسیاب برای فرار از دست ایرانیان به آن پناه برده و در شاهنامه به آن اشاره شده است. گویی این غار راهی مخفی برای دسترسی داشته است. در تمثیل این دژ آمده که از جنس آهن بوده و بر یک صد ستون استوار بوده است. و اگر هزار مرد با قدی متوسط را روی هم بگماریم، ارتفاع قلعه به دست می‌آید. در زیر این سازه چهار چشمه در جریان بوده است: آب، شراب، شیر و ماست/خامه. روشنایی فضای قلعه به حدی بوده که تشخیص شب از روز را ناممکن می‌کرده و در درون قلعه خورشید و ماه به صورت مصنوعی در گردش بوده‌اند

Important Features of the Structure:

Location: According to some sources, this castle was located in “Bag-Gerd” meaning the mountain of the Lord, in a region called “Kang” in Turan somewhere between Eran and Chinistan(china).
Some believe Hankana is the same cave cited in Shahnameh. The cave was a hideout that saved Afrāsiāb’s life during his war with the Iranian King Kay Khosrow. Although the descriptions of this hideout, it does not appear to be a great man made structure.
Hankana is said to have been built/covered with with “Iron“
The is a mention of 100 columns, although it is uncertain 100 was just meant to covey, “many“.
Height: the structure is said to be equal to combined height of “1000 average men” standing on top of each other.
Four fountains apparently flowed under the structure: one of water, the others of wine, milk, and soured cream(Yogurt?).
Lighting: Hankana is known to have had such a well-lit interior that acknowledging the difference between morning and night was impossible. Moreover, allegedly a set of “artificial” sun and moon were orbiting around it.

افراسیاب پادشاه تورانی است که در آرزوی دست یافتن به فر ایزدی سه بار خود را به دریای فراخکرت انداخت و هربار با شکست مواجه شد. او دژی آهنین به نام هنکن(Hankan) در ثلث/میانه‌ی زمین به وسیله‌ی جادو ساخت که در آنجا صد اسب و هزار گاو و ده هزار گوسفند برای به دست آوردن فر قربانی کرد. بنا بر برخی روایات این قلعه در «بغ‌گِر» یعنی کوه خدایان قرار داشته است. برخی معتقدند که این قلعه همان غاری است که افراسیاب برای فرار از دست ایرانیان به آن پناه برده و در شاهنامه به آن اشاره شده است. گویی این غار راهی مخفی برای دسترسی داشته است. در تمثیل این دژ آمده که از جنس آهن بوده و بر یک صد ستون استوار بوده است. و اگر هزار مرد با قدی متوسط را روی هم بگماریم، ارتفاع قلعه به دست می‌آید. در این غار چهار چشمه در جریان بوده است: آب، شراب، شیر و ماست/خامه. روشنایی فضای قلعه به حدی بوده که تشخیص شب از روز را ناممکن می‌کرده و در درون قلعه خورشید و ماه به صورت مصنوعی در گردش بوده‌اند

References

Greater Bundaheshn - Chapter 32

“13. Of the mansion of Frasiyav one says, “It is built underneath the earth with sorcery. By the light of the mansion, the night was shining like the day. Four rivers flowed under it, one of water, one of wine, one of milk, and one of beaten sour milk. The sun's place and the moon's place in motion are arrayed in it. The height of the mansion was of one thousand men of average height.”

In the Shahname - The Great war of Kay Khosrow and Afrasiab

درباره‌ی

ندید از برش جای پرواز باز / نه زیرش پی شیر و آن گراز

خورش برد وز بیم جان جای ساخت / به غار اندرون جای بالای ساخت

ز هر شهر دور و به نزدیک آب / که خوانی ورا هنگ افراسیاب

همی بود چندی به هنگ اندرون / ز کرده پشیمان و دل پر ز خون

درباره‌ی بهشت کنگ

چو شاه اندر این کار فرمان برد ز / گلزریون نیز هم بگذرد

بباشد به آرام به بهشت گنگ / که هم جای جنگست و جای درنگ

بر این بر نهادند یکسر سخن / کسی رای دیگر نیفگند بن

برفتند یکسر به گلزریون / همه دیده پر آب و دل پر ز خون

به گلزریون شاه توران سه روز / ببود و برآسود با باز و یوز

برفتند زان جایگه سوی گنگ / به جایی نبودش فراوان درنگ

یکی جای بود آن به سان بهشت / گلش مشک سارا بد و زر خشت

بدان جایگه شاد و خندان بخفت / تو گفتی که با ایمنی گشت جفت

سپه خواند از هر سوی بی‌کران / بزرگان گردنکش و مهتران

می و گلشن و بانگ چنگ و رباب / گل و سنبل و رطل و افراسیاب

Aogemadaeca

Translated by James Darmesteter, Sacred Books of the East, American Edition, 1898, Vol. III (61-68)

“ 61. Nor those who go down deep (who hide themselves under the earth), like Afrasyab the Turk, who made himself an iron palace under the earth, a thousand times the height of a man, with a hundred columns; 62. In that palace he made the stars, the moon, and the sun go round, making the light of day. 63. In that palace he did everything at his pleasure, 64. And he lived the happiest life. 65. With all his strength and witchcraft, he could not escape from Astivihad. 66. Naedha frakanem anhau zemo yad pathanayau skarenayau duraeparayau. Nor he who dug this wide, round earth, with extremities that lie afar, like Dahak, 67. Who went from the East to the West, searching for immortality and did not find it. 68. With all his strength and power, he could not escape from Astivihad.”

آيدنلو سجاد. "نشانه هاي سرشت اساطيري افراسياب در شاهنامه." 7-36

بازرگان محمدنوید. "آب و افراسیاب." (2009): 37-59